FINAL INTERVIEW kauban si Mrs.Carolyn Bensi

FINAL INTERVIEW kauban si Mrs.Carolyn Bensi

SEMANANG TALAAN (8)

Minahal kong talaan,

Nalipay og nalingaw gayud ko karong semanaha. Nagsugod kini niadtong Sabado nga nangadto kami sa ABS-CBN didto namo nakitan kong unsa gayod ang sulod sa ABS nga lahi ra kaayo kong amo kining tanawon sa telebisyon. Pagadto namo nahimuot ko sa akong mga kauban sa klase kay nahadlok sila sa ungo kay ni ingon man ang among maestro na naa kunoy ungo didto. Nalipay pud ko kay katapusan nalang ni namong semana karon na sem og magfinals nami sunod semana. Hasol kaayo ang “magpa-sign” og clearance kay kami ang mo gukod sa mga “officers”. Tungod inadlawng natawhan sa among maestro amo siyang gisorpresa ganiha sa PARKLANE. Amo siyang gihatagan og “balloon”, “cake” og labaw sa tanan usa ka suwat na gikan namo. Dugay kaayo mi naghuwat niya kay nauwahi napud siya. Sa among hinuwat niya gigutom nalang ko og nikaon ko ako nalang gi-ingnan akong mga kauban na ipaingon sa among maestro na ni una k okay gigutom nako, makuyapan palang ko. Haha! Hinaot nalipay siya sa among gihatag kaniya.

Lima ka bagong Cebuano nga pulong

1)DAWIN – A piece of banana fruit.

Ang dawin na among gikaon sobra sa tamis.

2)DAGNAY – Alias, penname, nickname.

Robert ang dagnay niya basta buntag pero kong gabie Lady.

3)PAGBA – Sunburn, inflammation of the skin from exposure to the sun rays.

Ang pagba gikan sa among ligo sa ni aging semana naa gihapon.

4)PAMUOK – Root tooth, wisdom tooth.

Ang pamuok nga ni tubo sakit kaayo.

5)PAOK – Dirty, dark with dirt, bad smelling, soaked with sweat.

Ang kamisin na iyang gigamit sa pagduwa og basketball nanimahong paok.

BALANTOGAN NA SUGBUANON

SEMANANG TALAAN (7)

Minahal kong talaan,

Nagpasalamat jud ko na hapit na ang sembreak og makamata na jud ko ug dugay. Ang ako lang gikagul-an mao ang finals kay hapit na kini usa nalang ka semana ang nahabilin finals na namo. Naproblema pud ko kung wala nami klase kay wala nako’y kwarta kay wala naman ko’y bawon. Pero bahala nalang nangbawon basta wala lang daghan himuonon. Nahibulong pud ko kay inig 0ktubre 20 mi mo balik sa eskwelahan unsaon man na namo kung naa mi mga probinsya na adtoan? Unya sunod semana ana kay kalag-kalag pa jud. Ngano kaha na gisayo nila ang finals namo na wala gihapon kwenta kay samatang kami nagsembreak ang uban skwelahan nagklase pa og samtang ang ubang skwelahan nagsembreak na kami nagskwela na para sa among “second semester” wala mi panahon para makigkita sa among mga amigo og amiga. Wala kaha sila nakahuna-huna ana?! Pero sige nalang wala nami mahimo kay kami studyante lang.

Lima ka bagong Cebuano nga pulong

1.) DAILOS – to slip downstairs, to go down the ladder.

Si Pedro ni dailos ug dalidali para kuhaon ang nahulog na butang.

2.) ANUNUGBA – Night butterfly; A winged insect attracted to fire or light; Or of such kind
which risk to die upon the fire.

Ang anunugba samok kong maglupadlupad padulong sa buhok.

3.) KAMAD-AN – Dry land, a land not under water, or free from water.

Kami nalingaw na nagduwa sa kamad-an kuyog among mga amigo og amiga.

4.) KATALAGMAN – Calamity, tragedies, emergency. Act of nature, such as typhoons
earthquakes, fires, pestilence and the like.

Ang mga katalagman na atong na sinati karon ang gawas sa atong mga bati na kalihokan na gihimo sa kalibutan.

5.) HIDHID – To rub with oil or ointment.

Gihid-hid ni Ana sa iyang lawas ang mga tambal para sa iyang samad.

SEMANANG TALAAN (6)

Minahal kong talaan,

Kumusta nmn ka? Kung mangutana ka nako, maayo ra ko. Gikapoy sa daghang mga buluhaton parte sa eskwelahan kay gikan pa baya mi ug intrams murag wala pa nahimutang ang among utok sa eskwelahan mura’g naa pa’y “hangover” sa intrams. Nakuyawan pod ko naghuna-huna kay hapit na ang finals unya naa mi proyekto na mag-interview ug trayenta ka minuto. Nakuyawan ko kay dili unya ko kaabot ug trayenta minutos. Nahadlok ko na mingawan unya akong interbyuhon. Kadali ra sa adlaw bago pa gain to nagsugod ang semester unya karon hapit na ang finals og tingbayad napod sa eskwelahan. Tarong-on jud ni nako kay mao nani ang katapusan.

Lima ka bagong Cebuano nga pulong

1.) GIYOG-GIYOG – To shake up or stir up many times.

Nagkutaw ug juice si Maria ug iyang kining gigiyog-giyog para mo lami.

2.) GIPOD – Tooth decay, broken tooth.

Ang gipod kong dili madali og tangtang mo sakit.

3.) LAW-IT – To cut off the neck of a chicken.

Gilaw-it ni Dodong ang ulo sa manok sa iyang adlaw.

4.) NABALBAG – Broken bones as a result of injury.

Ang nabalbag na bukog ni Alvin nihubag.

5.) AYAM – To go hunting for wildlife; hunting.

Si Pedro ni adto sa kagubatan og pagkita nia sa baboy iya dayon kining gi-ayam.

Pakighinabi ni Irish Amores

SEMANANG TALAAN (5)

Mahal kong talaan,

Naglagot ko kay napildi mi sa among duwa na soccer. Una namong duwa pagkahuwebes napildi mi kay matod pa sa among “coach” wala daw mi sa among panghunahuna. Daghan kuno kaayo’g buslot sa field. Ganina among kontra mga commerce napildi mi tungod kay dawat sila og limpyo. Nagapil-apil ilang “program head” bisan og walay labot wala gani mi nagpalaban sa among program head unya kong bu-ot hunahunaon duwa ra man unta na sa mga players. Mao kini ang nahitabo, naa mi usa ka player na among gitawag og “DK (designated kicker)” ang among pagtuo ang DK pwede ra na dili eapil sa 15 members kay sauna pwede ra. Basta taas pa kaayo ang nahitabo. Ang amo lang ila jud gipangusgan na ma “forfeit” mi kay tungod wala pa sila’y puntos og kami nakaduha nami ka home. Dili sila makadawat sa kapildihan kay nahadlok sila na “ma-champion” mi og balik. Nadaog ra sila kay tungod sa ilang gipangusgan na forfeit pero kong ang puntos ang basehan DAOG jud mi!!!

Lima ka bagong Cebuano nga pulong

1.) GUKAB – Cave, an underground hole, a chamber underground, cavern, a cave in.

Ang gukab na among gisudlan hadlok og ngit-ngit kaayo.

2.) GUHAGUHA – To slice into loaves.

Ni ingon akong Mama na guha-guhaon ang pan para mabahinan tanan.

3.) PANID – Pages, the leaves or pages of book; or pages in sequence of numbers.

Ang akong nabasa na libro maihap ra ang panid.

4.) SAHI – Indifferent, unlike, not the same, dissimilar.

Si Ana usa ka sahi sama siya sa usa ka langyaw.

5.) TAYOG-TAYOG – In the state of shaking, shivering, quivering.

Ang bilding na among gibisita ni tayog-tayog og kalit.

Lima ka bagong Cebuano nga pulong

1.) LAYOG – To wrestle or to fight with wrestling; to wrestle to or to grapple with or throw down an opponent.

Gilayog pagmaayo ni Pacquiao si Morales pagduwa nila.

2.) RUSO – Russian, the people of Russia.

Miabot ang mga Ruso gabie para isaulog Pista Senyor Sto.NiÑo.

3.) RIBITIS – Side-adornments, border decorations, artistic designs on the edges
of the dresses, styles, costumes.

Nindot kaayo ang ribitis sa iyang sinina naa’y bulok na rosa, puwa og asul.

4.) TAHAN – To give up, surrender, submit or capitulate.

Nitahan ang kawatan sa dihang wala na siya’y madaganan.

5.) TIMO – To eat or take food in little amount; to consume foods momentarily
or rapidly.

Si Juan nitimo sa isda kay nakabati siya ug ka gutom.

INADLAWNG TALAAN (5)

Mahal kong talaan,

Nindot kaayo ang akong semana mahitungod daghang adlaw’ng Lunes nga wala’y klase. Para namo sa ni apil og mga duwa para sa intrams mura gihapon og naa’y klase mahitungod sa mga praktis nga kylangan apilan. Lingaw kaayo ko sa among mga praktis bisan og dili kaayo mi maayo mo duwa. Nindot kakuyog akong mga teammates kay sige lang ug katawa. Excited na ko sa sunod na semana kay intrams na namo. Mao na’y pinakanindot na adlaw na matagamtam sa mga estudyante nga pareha nako kay dinha ra namo mabati ang kahayahay kay mabuhat namo ang tanan namong gusto basta lang dili bati.

Pakighinabi ni Wilfredo Arcilla

Ang akong labing halandumon na kasinatian na Sugbuanon.

"Jeep"
Sa pila ka adlaw nakong hunahuna sa akong pinakahalandumon na kasinatian isip usa ka Sugbuanon ni gawas na gayud kini sa akong utok. Nahitabo kini sa dihang bata pa ko, nagkuyog kami sa akong inahan kay mobisita mi sa akong iyaan nga taga Consolacion. Tungod kay nagtungha ako sa usa ka pribadong tunghaan naa gayod sa patakaran na mag-Ingles ug tungod niini mada gayud kini nimo bisan sa gawas sa tunghaan. Sa dihang naai ni agi na jeep pasahero-an ako dayon ni siyagit ug "Ma, consolation ay!" Ang akong inahan nagkatawa gayud pagmaayo naminaw kanako. Hangtod karon kung makahinumdom atong hitabo-a magkatawa gayud ako.

Pakighinabi sa mga taras sa usa ka lider (August 23

SEMANANG TALAAN (4)

Minahal kong talaan,

Kapoy para nako ang akong semana karon. Gikapoy ko tungod sa sige namo og praktis og soccer. Grabeh kaayo ang mga praktis kay maabtan mi og gabii. Makasaban ko pirmi sa akong mga ginikanan matag uli nako kay lagi dugay mi tig-uli tungod sa praktis. Nakasabot ra sad ko nila pero ang ako lang dili bitaw pirmi karon ra ni kay hapit na ang intrams inig human sa intrams balik na pud sa sinugdanan. Nalipay pod ko kay hapit na ang intrams namo inig September 4-6. Ganahan ko kong ting-intrams kay makahatag kini “break” sa mga estudyante. Daghang mga kalingawan ang matagbo basta intrams. Bisan kapoy ang akong semana tungod sa daghang praktis nalipay ra pod ko kay malingaw ko sa akong mga ka teammates.

Lima ka bagong Cebuano nga pulong

1.) LAGOY – To run or escape, flee.

Si Isay naglagoy para maka-ikyas sa sunog.

2.) LAHAKLAHAK – A spot by spot appearance of measles outbreak in the body of a
child.

Naluoy ko nagtanaw sa bata nga daghan kaayo og lahaklahak sa iyang panit.

3.) LAROK – To drink water, or of liquor straightly.

Gilarok dayon ni Pedro ang tuba na iyang gipalit sa tindahan.

4.) MAMALING – To go fishing by the use of nets.

Mamaling si Juan sa dagat matag kadlawon.

5.) SAKBANG – To interrupt, to break in upon in a discussion; to butt-in in a talk.

Ni sakbang si Veronica sa among sultihanay mao na wala mi nagkasinabot.

SEMANANG TALAAN (3)

Minahal kong talaan,

Sa akong na sinati karong semanaha gaan kaayo akong paminaw mahitungod nga wala pa kaayo klaro among klase kay baghuay pa nahuman among mid-terms. Nalipay sab ako kay nakapasar ako sa mga eksamen og ambot lang kaha sa mga eksamen nga wala pa nahatag hangtod karon. Ganiha lang gikan mi ug CICC, among nasinati ang suroy-suroy sa Sugbo. Naa’y mga baligya ang lain-laing lungsod sa Cebu. Ilang mga gibaligya kung unsa’y ilado sa ilang lungsod pareha anang mga gamit og pagkaon. Sa among pagadto nakita pod namo si Gov. Gwen Garcia og nagpaletrato siya kauban kanamo. Pagkahuman sa suroy-suroy sa Sugbo niadto kami sa USJR og nagkatapok ang tanang eskwelahan sa Cebu nga naa’y masscom mao ang STC, CNU, UP, Benedicto College,USJR, og CIT. Gipangulohan kini nga proyekto sa taga ABS-CBN nga nagsaulog sa ilang kawhaan nga tuig. Ang mga manunulti sila si Leo Lastimosa, Haide AcuÑa og Rico Locena.

Lima ka bagong Cebuano nga pulong

1.) GAHOB – Sound produced by throng of people. A noise of people inside a
gymnasium or coliseum.

Ang gahob sa sa mga katawhan nagikan sa ilang singgit para sa basket.

2.) LASAK – Muddy place, swampland, pond, canal, sewerage.

Ang among na-again gabii lasak kaayo og mao ang hinungdan nga naputol akong
sinilas.

3.) LIBAN – An honest mistake, unintentional misdeed, a mistaken action.

Ako moangkon nga liban kadto akong nahimo og kinabubutan ko nga mangayo
Og pasaylo kaniya.

4.) MASAMSAM – To eat or to take in, to masticate, grind by the teeth.

Si Eva nagkaon og lamiang lechon og gisamsam niya kini nga matilawan ang
kalami niini.

5.) SAWOP – Sunset, sundown, dusk or evening.

Kanindot tanawn sa sawop kauban sa imong minahal.

MIDTERMS:Pakighinabi Kauban si Mrs. Belen Escuadro

Si Mrs. Belen Inez Escuadro, 60 anyos, usa ka full-time na maybahay og usa ka mahigugmaong inahan. Sa wala pa siya na full-time housewife nakatrabaho siya isip usa ka accountant kay nakahuman man siya og accountancy sa kolehiyo. Sa pila ka tu-ig, siya nagtrabaho isip accounting duty ug sa sama nga panahon nakasecretarial pod siya ug sa wala madugay napataas siya sa iyang boss isip usa ka supervisor. Nakasuway pod siya nga nahimong cashier, personal-in-charge, pero kasagaran iyang trabaho may kalabutan gayud sa accountancy. Una niyang natrabahoan mao ang Sun Pride og unum ka tu-ig pod siya ngadto. Ang Sun Pride gi-panagiya sa mga Wong Brothers sa dumala ni Dr. Wong. Pagkahuman sa Sun Pride nibalhin siya sa GA Machineries Incorporated (GAMI) sa tuig 1980, og unum gihapon siya katuig nanarbaho ngadto. Ang GAMI may kalabutan sa mga agricultural nga produkto o kanang piggery, nga gi-panagiya nila ni Mr.Buyarskie, Mr.Enrique Aboitiz ug si Mr. Ugarte.

Nagpakasal sa pangedaron nga 37 si Mrs. Escuadro. Naa siya’y duha ka anak nga puro babaye. Nakapanganak siya sa iyang kamagwangan sa edad nga 40 ug iyang kamagwangan nga anak nagedad ug 21 og naka graduate na kini ug kolehiyo sa kurso nga nursing og nakapasar kini sa board exam. Ang ikaduha nagedad ug 18 ug usa ka second year masscom ug iskolar sa St. Theresa’s College.

Gipili ni Mrs. Esuadro nga mahimong inahan ug asawa kay sa magtrabaho kay gusto niya’ng mahatag ang tanan oras og ang pinakamaayo sa iyang mga anak ug bana. Para niya lisod timbangon ang oras sa trabaho og ang pagkainahan kay siya “late bloomer” tiguwang na iyang edad pero bata pa ang mga anak og mas kaylangan ug hatagan ug pagtagad ang mga anak.

Para ni Mrs. Escuadro ang pinakanindot nga mahatag sa usa ka inahan ngadto sa anak mao ang “values” og ang “good education”. Mao pod kini ang iyang nakuha ngadto sa iyang mga ginikanan kay magamit gayud kini sa adlaw-adlawng panginabuhi. Kini ra ang ikabilin ngadto sa mga anak nga mahimong gabay “as you go through life.”

Iyang mensahe sa mga batanon karong panahona mao ang “i-balance” ang kinabuhi. Apila ang Ginoo ug ibutang siya sa sentro sa atong kinabuhi. Pag-ampo pirmi ka yang tanan nagdepende ra sa Ginoo. Trabaho og pagtuon, buhata ang maayo og huna-hunaa nga ang tanan nagdepende ra kanimo. Nihatag pod siya og kasyuran kong unsaon pagtimbang sa kinabuhi,ingon siya pamati sa maymay sa mga tiguwang sunda ang golden rule “Do unto others what you want others to do unto you.” Matod pa niya nga “be responsible” og “be sincere” kay kong buhaton nimo ni mo sunod ra ang tanan.

Lima ka bagong Cebuano nga pulong

1.) AGONIYAS – A sorrowful musical piece played during funeral march or parade,
or as an expression of mourning, or bereavement of the loss of a
departed loved one.

Ang agoniyas nga kanta mao ang nakapahilak kaniya.

2.) DISILOS – To leave so in a hurry.

Si Pedro nidisilos kay mahadlok ma biyaan sa sakyanan.

3.) LAHING -- Any ripe fruits of any fruit trees.

Ang prutas nga lahing mao’y lami kanon.

4.) RIPASO – Rehearsal, practice, practicum, exercise.

Kinahanglan gayud ang ripaso para monindot ang kagawasan.

5.) RULYOHISTA – Lecturer, one who conducts the lecture.

Ang rulyohista mao ang nakahibaw sa tanan sa kasaysayan aning
simbahana.

SEMANANG TALAAN (2)

Minahal kong Inadlawng talaan,

Ang akong semana makaingon ko nga daghan ko’g mga kalisod nga giagian mahitungod midterms namu ug natagbaw pud ko ug pangita kung kinsa akong interbyuhon para sa Com 26. Para kanako pagsuway ra kini, kay kini man akong gipili na kurso og may kalabutan kini sa akong masagubang inig sunod tuig ug inig gawas nako ining skwelahana. Grabe kaayo akong tuon karong semanaha ug pirmi ko nagatubang ug notebook nanghinaot ko nga dako ko og makuha sa akong mga eksamen. Kahinumdom pud ko pag eksamen namo sa Com 3 nakalimot ko sa tubag sa numero uno, ako gibiyaan ang kato nga numero ug gibalikan nako paghuman nako ug tubag sa tanan, maayo nalang gain nga akong gitag-an nga tubag mao ang sakto nga tubag. Nalipay pod ko nga nakahibaw nga dili ra diay ako ang naungot atong numeroha, daghan sab diay mi.

MIDTERMS:Pakighinabi Kauban si Mrs. Belen Escuadro

SEMANANG TALAAN(1)

Sa akong namatikdan, bug-at kaayo ang akong semana karon tungod mid-terms na namo sunod semana. Daghan kaayo og mga test nga gipanghatag ang mga maestro og maestra para kanamo. Ang pinaka labing nakabug-at mao ang magpapirma sa clearance tungod nihit makitan ang mga Secretarya ug Presidente sa mga organization. Ilabi na nga kung magpapirma kinahanglan gayud nga naa ka’y kwarta para ikabayad sa pundo sa organization kay kung wala ka’y kwarta sili mapirmahan ang clearance. Mabalaka pa jud ko kay ting-bayad na karong semanaha dako kaayo ang bayranan sa matrikula. Maluoy ko sa akong mga ginikanan nga daghan sila’g bayrunon karon. Usa pa daghang deadlines ang dapat himuon, sama sa mga proyekto sa lain-laing mga subjects. Pareha sa akong kahimtang nga gipugos nalang gayud nako paghimo akong Theology nga proyekto para wala nako’y huna-hunahon kay nakabantay ko nga nagdala rato’ og gubot nako mahitungod ang among maestra wala na’y nahunahuna-an o ikapabuhat nga lain mao nang bisan unsa nalang iyang ipahimo bisan ug wala nami kahibaw kung unsa’y kalabutan sa proyekto para sa among subject.

Bisan puro kaguol og kakapoy ang akong kahimtang karong semanaha naa po’y malipayon nga nahitabo kanako. Sama sa nakapasar ko sa mga eksamen nga gihatag sa mga maestro ug dapat lang sab kong malipay kay dako sab ni ug matabang kay basin unya’g dili ko makapasar sa mid-term. Nalipay ko kay nakapalit ko og karsones tungod sa akong pagtinihik sa niaging mga adlaw. Nahimuot ko sa akong amiga nga grabe gayud kaayo makada og pakatawa nako ilabi na sa akong pundok. Nalipay ra sab ko sa akong semana kay daghan ko og nakatunan.

Lima ka bagong Cebuano nga pulong

1.) DAGASDAS – Accidental fall. An unexpected slipping or sliding.

Si Maria nadagasdas pagnaog niya sa hagdanan.

2.) IGMAT – Smart, clever, quick, skillful, tricky, adroit, and cunning.

Si Magdalena igmat kaayo mu tubag sa pangutana ni Mdm.Baricuatro.

3.)ULOG-ULOG – Flattery, art of flattering, also flattering speech or excessive praise.

Ulog-ulogan gayud sila sa mga babaye.

4.) BAKWI – To take it back, to repossess; to retract, recant, retake or reoccupy.

Gibakwi ni Donna ang libro nga iyang gihatag nako.

5.) KAMISIN – men’s undershirt.

Si John kung maguniform magkamisin jud na siya sa sulod.

KATAUHAN NAGLISOD NA KARON

Si Bonessa Garciano, usa ka magtutungha sa St. Theresa’s College og usa ka treasurera sa Student Council, nipadayag nga mas hayahay sauna kaysa karon mahitungod sa kalisod para niya ang kalisod sauna pa pero karon mas nisamot.

Sa edad 19 anyos tulo ra ka Presidente ang naabtan niya sila si Aquino, Ramos ug Estrada. Nidungag pud si Garciano nga wala siya natagbaw sa mga gihimo ni Presidente Arroyo mahitungod nagkalisod na ang atong ekonomiya, pareha sa giimplementar ni Arroyo nga ang EVAT makatabang ug paglambo sa atong nasud apan wala kini nakatabang mas nisamot na hinuon ang pagsaka sa presyo sa mga pamaliton.

Matod pa ni Garciano nga si Presidente Arroyo ang labing bati sa tanang presidente nga iyang naabtan basis a iyang nakita nga kalisod. Nipuno si Garciano nga sauna mu isa ra ang mga pamaliton ug P .50 pero karon halos P 1.50 – 2.00 ang pagtaas.

Si Ramos ang maayong Presidente para ni Garciano tungod sa panahon ni Cory og Marcos gubot tungod sa EDSA Revolution, Sa kang Erap nakahimamat sab ta sa EDSA 2 ug kang Arroyo nagkalisod ang atong ekonomiya.

WA'Y KAHAYAHAY

Gibutyag ni Efren Caldosa, 42 anyos usa ka jeepney driver sa 03A, nga wala gayud siya natagbaw sa mga gihimo ni Presidente Arroyo mahitungod sa krisis nga natagamtaman sa mga katauhan karon. Midungag pa si Caldosa nga dili na kuno angay nga ikapangutana sama karon nga ang pobre nisamot kapobre og ang datu nisamot kadatu.

Matod pa ni Caldosa wala gayud siya nakatagamtam sa kahayahay karon kay galisod ang mga katauhan ilabi na sa sama niya nga usa ka jeepney driver. Nagkamahal ang gasolina ug halos kapin sa katunga nga makita maadto sa abang sa jeep pasahero-an.

Gitataw pud ni Caldosa nga si Marcos ang pinakamaayo nga Presidente mahitungod maayo kini sa mga katauhan. Gamay ra ang kagubot tungod kay disiplinado ang mga katauhan sauna ni ingon pa siya nga, “kong magbinoang ka papas dayon ka.”

Samtang para Caldosa si Ramos ang labing bati mahitungod gahi kini ug nagsugod ang krisis sa iyang termino.

KAAYOHAN ANG PANGLANTAW SA MGA PRESIDENTE

Alang ni P03 Arnolfo Aventajado,39 anyos nga usa sa mga alert team sa Mabolo Police Station nga si Fidel Ramos ang labing maayong Presidente nga nakalingkod sa MalacaÑang.

Si P03 Aventajado nagkanayon nga natagbaw ra siya sa mga gihimo ni Presidente Arroyo kay mahitungod sa nihatag kini ug mga proyekto para sa mga katauhan. Sama sa pagespalto sa kalsada, og RORO project nga makatabang gayud sa mga maguuma kay tungod niini dali ra moabot ang mga utanon sa laing-laing lugar.

Matod pa ni PO3 Aventajado mao ra gihapon ang natagamtaman sa mga Pilipino sauna ug karon, pareho ra ang dagan sa pangutok sa mga presidente mahitungod sa ekonomiya.

Apan wala ni komentar sa PO3 Aventajado kong kinsa ang labing bati nga Presidente kay para niya wala’y nagtanaw nga mahugno ang Pilipinas puros kaayohan ang panglantaw sa tanang Presidente.

Lima ka bagong Cebuano nga pulong

1.) BALIBAG –-> To throw away, to cast away.

Naglagot ang tiguwang niya kay iyang gibalibag ang mga sagbot.

2.) BINUGHA –-> A piece of firewood.

Gipakuha siya ug binugha ni Nanay para isugnod.

3.) BUYON –-> Adjacent, adjoining, situated close to each other, laying in line.

Makita ra nimo ang balay ni Donna buyon anang tindahana.

4.) IMAW –->disappear mysteriously, lost without being noticed, gone to the wind

Nakuyawan ko kay bago palang mi nagkastorya unya paglingi nako ug balik
na imaw man dayon.

5.) TALATALA –-> foolish, insane, possessed.

Magkatawa gayud kami kung mo katawa na siya kay mura siya’g talatala.

Ang akong komento bahin sa PIGAFETTA

Sa ako palang pagbasa sa “PIGAFETTA” naa’y ubang mga pulong nga magkatawa gayud ako ilabi na sa mga pulong sa “Old Cebuano.” Wala ako nagdahum nga anaa pa gayud diay mas lawom nga mga pulong nga wala gani nato maabtan. Naa pu’y ubang mga pulong nga mura ku’g nagmatag buntag kay kung wala pa kini butangi ug “Modern Cebuano” wala gayud nako masabtan. Na-interesado ako sa pabasa niini tungod kay makahuna-huna ko kung diin gayud nakuha ang mga Cebuanong pulong. Tungod pud niini atong mahibawan kung gi-unsa paglambo ang mga pulong sa Bisaya.

Naa pu’y mga kalahian nga mga pulong pariha sa paranpaon para sa ato babaye,beni-beni para sa to dalaga,chunthinch nga para sa ato mamalbas, queilan nga para sa ato suwang, ug uban pa. Kung naa’y kalahian naa pu’y ubang mga pulong nga pariha lang gihapon pero lahi lang ang “pag-spell” pariha sa tuhud nga para sa ato tuhod, sico nga para sa ato siko, babui nga para sa ato baboy, ug uban pa. Ang ako lang nabantayan sa mga pulong sa sinugdanan atong kasaysayan mas naimpluwensiya sila sa mga kastila nga mga pulong kay mu gamit man sila ug “c”ug “q”.

Basi sa akong pagbasa sa pigafetta mas ni dako akong panglantaw sa mga pulong sa Cebuano. Mas naa nako’y ika panghambug kung diin gayud gikan ang akong pagkabisya. Tungod niini dili lang gayud nako pasagdan kung unsaon “pag-pronounce” ang mga pulong kun dili hatagan ug respeto ug maayong pagtagad ang mga Cebuanong pulong. Mapasalamaton pud ako sa mga katauhan sa una nga ila gayud gihatagan ug pagtagad ang mga pulong sa bisaya ug kung wala sila wala sad unta ta karon.

Ang akong gusto karon nga anaa unta ta’y paghi-usa sa pagpreserve sa atong Cebuanong pulong kay kini ang timahilan kung unsa ug diin nag-gikan kitang mga Sugbuanon. Atong ipakita sa tibuok kalibutan kung unsa nato ka pinagga,ug paghatag ug respeto ang atong pulong ug isyagit sa kalibutan nga AKO USA KA SUGBUANON!

Lima ka bagong Cebuano nga pulong

1.) LAMOG --> A milky meat of a young coconut.

Ang lamog nga among gikaon gahapon ang nagpasakit sa among tiyan karon.

2.)PAHAT-->Share, portion; a patch or portion of a share, a fraction of the whole.

Tungod sa among kadaghan sa barkada ang among tanang pagkaon ipangpahat para makakaon ang tanan.

3.)PUTYOKAN--> Honey-bees, flying insects which build a hive for their colony, and
where collection of honey is stored.

Kami nagdagan-dagan sa kalibunan kay gigukod mi ug putyokan.

4.)IKTIN--> To jump around, as that of dancing.

Ako gikapoy sa sige ug iktin aron lang nindot tanawon.

5.)DISILOS--> To leave so in a hurry.

Mo disilos nako kay basig mauwahi pa n’ya ko sa akong adto-on.

Lima ka bagong Cebuano nga pulong

1.)KURAY –> An action of being fear, afraid.

Nagkuray-kuray siya ug dagan sa dihang nakitan niya sa ilaga.

2.)BITIIS –>Feet, a portion of the leg between the patella and the tarsus.

Tungod sa strike nagpahilot siya sa iyang bitiis tungod sa kakapoy ug lakaw.

3.) HUMAD –>Act of drying the seeds under the sun for preserving them for
the next year’s seedling purposes.

Gisugo ako ni Nanay sa pagbuwad sa liso sa kalabasa ganihang udto.

4.) LURAY-LURAY –>Lost of strength, powerless, and groggy.

Sa paglumba ug dagan ako nagluray-luray ug hangtod natumba.

5.) PAGAKPAK –>To clap the hands with the sound of resounding joy.

Pagkadaog sa STC sa debate kami nagpagakpak pagmaayo.

Presscon o Tulis?

Kung ako nagcover ug usa ka presscon ni Mayor Tomas OsmeÑa ug naa'y tulis nga nahitabo duol sa Redemptorist Church sa Gen. Maxilom Avenue, biyaan nako ang presscon ug adtuon nako ang lugar kung asa tulis. Personally, ganahan kaayo ko ug naa'y action kay interesado kaayo kini paminawn ug tanawon nga klase na balita. Gusto pud makahibaw ang katauhan kung aduna ba' mga katauhan nga naangol sa tulis.

Ang baha sa Bogo, Talibon, Ilo-Ilo, Tacloban ug Colon.

Tungod kay wala nitungha akong lima ka reporters, ug ako ra nag nahabilin sa akong desk unya makadawat ko ug balita nga aduna'y baha sa Bogo, Talibon, Ilo-Ilo, Tacloban ug Colon ug telepono ra ang anaa nako. Ang akong buhaton manawag ko ug mga sources nako sa Bogo, Talibon, Ilo-Ilo, ug Tacloban ug mangutana ko kong kanusa ra nagsugod ang pagbaha didto nga dapit, kung naa na ba'y “nang-evacuate” tungod sa baha ug unsa ilang mga kinahanglan. Kung aduna pa'y oras nga mahabilin moadto ko sa colon ug personalon nako pagadto kung unsa na gayud ka taas ang baha pero kung wala na gani oras manawag nalang ku ug sources nako didto sa Colon.

duha ka news teams ug aduna'y unum ka events

Kung ako adunay duha ka news teams ug adunay unum nga nagdungan ug hitabo ang duha nga akong pilion mao ang MV Tubigon sa Bohol ug ang pagkacrash sa eroplano sa Mactan Airbase.
Nganong MV Tubigon? Para nako kini ang nga hitabo hatagan gayud ug pagtagad sa dili lang ang pagkalunod sa MV Princess of the Stars kay kining MV Tubigon daghan pud nga katauhan ang naapil niini. Ang mga katauhan nagsentro lamang sa MV Princess ug wala gani ta nakahibalo nga naa pa diay laing barko nga nalunod sa bagyong Frank, nga buot hunahunaon duol ra kini sa Cebu. Hatagan pud ni nato ug saktong pagtagad para makahibalo ang ubang ahensiya sa gobyerno sa nahitabo ug para makahimo ug lakang kung unsaon pagtabang kanila.
Sunod ang pagkacrash sa eroplano sa Mactan Airbase. Ang lugar nga nahitaboan naa ra gayud sa Cebu ug dili usik ang oras sa pagbisita sa nahitaboan. Inig abot sa magsisibya sa lugar “fresh” pa ang balita. Gusto pud ang daghan nga makahibaw kung unsa'y rason kung nganong na crash ang eroplano.
Wala nako gipili ang MV Princess of the Stars kay tungod daghan na ang nagcover niini ug napulan na pud ang mga katauhan nga maminaw ug motanaw niini kay “over” na kaayo ang exposure niini sa telebisyon. Ang napaakan ug iro sa Hongkera wala pud nako gipili kay dili ni “interesting” tungod ordinaryo na kini nga panghitabo. Ang brownout sa Pardo dili kaayo ma interesado ang mga katauhan tungod normal na nga magbrownout maayo untag brownout sa tibuok Cebu kay daghan katauhan ang ma-apil. Wala pud nako gipili ang pista sa Minglanilla tungod kay ang pista para ra sa taga-Minglanilla ug wala kini “impact” sa ubang tao nga nagpuyo sa laing lugar sa Cebu dili parehas kung magcelebrar ug Sinulog kay tibuok katauhan sa Cebu ang magpista.

Lima ka bagong Cebuano nga pulong

1.) Anop-op --> Dim light, dull or without luster, dark.

Nakabati ako’g kakulba sa dihang ni-agi ako sa anop-op nga dalan.

2.) Bukigol --> Hard-headed, stubborn, rebellious.

Lisod magpadako ug bukigol nga anak.

3.) Kutoy --> Hungry, feeling hungry, empty stomach, not filled with
food; hence getting starve.

Nanglimos na lang siya kay gikutoy na siya pagmaayo.

4.) Higawad --> To feel disappointed, to feel downhearted.

Nakapamati siya ug higawad sa pagbuwag niya sa iyang uyab.

5.) Sayri --> To tell, as to tell the truth, or of what is it.

Sayri ako sa tinuod kung ngano ako imong gibiyaan.

Napulo ka pangutana alang ka Ces Drilon

CES DRILON
1. Unsa ka tinuod nga nay ransom na gibayad?
2. Kung nibayad man gayud mo ug ransom, wala ba’y katungod ang katauhan nga makahibaw kay nganong itago man ninyo sa publiko?
3. Tinuod ba nga hapit mo naputlan ug ulo?
4. Nahimamat ba nimu ang pagdaogdaog sa mga mga Abu Sayyaf?
5. Wa pa mo nahibung kung nganong nagapil-apil ang mga politiko kabahin sa negosasyon?
6. Para nimu “nagsabwatan” ba ang mga Isnaji ug Abu Sayyaf?
7. Tinuod ba nga naa gayud mga magsisibya nga gahi ug ulo mahitungod sa paglapas sa SOP?
8. Isip usa pud ka inahan wa ba ka mahadlok sa mga piligro nga imong ma agi-an sa pag-bisita sa Sulu nga basin dili naka makakita sa imong mga anak ug kapamilya?
9. Nagtuo ka ba nga didto na matapos ang imong kinabuhi?
10. Motuo ka ba nga ang Pilipinas ang pinaka-piligro nga lugar para sa mga magsisibya?

Napulo ka pangutana alang ni Barack Obama

BARACK OBAMA
1. Kinsa si Barack Obama ug unsa ka tinuod nga gitago nimu ang imong pagkamuslim?
2. Imong tinuod nga pangalan Barack Hussein Obama. Unsaon nimu pagkumbinsi sa mga tao nga ikaw ug si Sadam Hussein dili pareho ug panlantaw sa kinabuhi?
3. Wala ba ka nahadlok o nabalaka nga dili ka iboto sa mga tao tungod sa pagka-ngan nga “Hussein”?
4. Unsa imong baruganan sa mga sulti-sulti sa mga katauhan nga gamay ra ang mo botar kanimo tungod sa imong lahi?
5. Wala ba ka magduha-duha nga mo dagan ug mo bangga sa mga puti?
6. Unsa imong ikasulti sa U.S senate nga gilista ka nila isip ika-lima nga African American sa kasaysayan sa U.S ug ikatulo nga giboto sa publiko ug gitawag ka nila sa ngan nga “Congressional Black Caucus”?
7. Sa atong nabantayan mortal nga kaaway sa mga Amerikano ang Muslim tungod sa September 11 attack sa twin towers. Isip usa ka muslim, kung naa’y away ang Muslim laban sa mga Amerikano asa nimu ihatag imong maunongan?
8. Kung maka-daug ka isip usa ka presidente dli gayud malikayan nga naa’y uban nga mo kontra sa mga planong himoon. Maka-apekto ba kini sa imong desisiyon?
9. Ang gusto sa mga katauhan ang naa’y pakahiusa unsaon man ni nimu paghimu kung ikaw mahimong presidente?
10. Unsaon nimu pagsunod sa mga himuonon nga mo apela ug konserbatibo pero maka himu ug kauswagan?

Napulo ka pangutana alang sa Santo Papa

SANTO PAPA
1. Imo ba gayud ng pangandoy na mahimong Santo Papa sa bata pa ka?
2. Kinsa’y nagpahinuktuk kanimo para makab-ot na nimo nga posisyon?
3. Unsa’y kalainan nimo ni Santo Papa John Paul II?
4. Naa ba kay plano nga mo bisita diri sa Pilipinas?
5. Moabot ba ang panahon nga ang mga babaye aduna na’y mga kamot nga mahimong Santa Mama?
6. Unsa ang relasyon sa mga katoliko ug sa ubang magtotoo?
7. Unsa’y mga una’ng angkon sa mga pari sa parokya nga kaylangan nilang limbasog pagayo?
8. Sa pag-gawas sa “Da Vinci Code” daghang mga katauhan ang naglibog kung unsa gayud katinuod si Hesus. Unsaon ni nimo pag-panalipod si Hesus sa mga katauhan nga nawad-an ug pagsalig kaniya?
9. Para nimo angay ka bang himoong Santo Papa?
10. Motoo ka ba nga naa’y impyerno ug pagbalik sa kalag sa lain’g lawas?

Lima ka bag-ong Cebuano nga pulong

1.)KARGO --> One’s responsibility.

Dli mahimo nga mawala si Ana kay kargo ko siya.

2.)LAMPOS --> Completion, success, attainment, achievement.

Ako naghandum nga makalampos sa kolehiyo.

3.)BUKAL --> Boiling water.

Ako nagpabukal ug tubig pagkagabii.

4.)PAABOT --> To wait, tarry or to stay in expectation.

Nagpaabot ako sa imong gugma diri kanako.

5.)SAPI --> Money, silver money or coin, penny.

Siya dli mahutdan ug sapi kay nagsigi lang siya ug pamalit.

Lima ka bagong Cebuano nga pulong

1.) Naghandum --> looking back
a)Naghandum gihapon ko kaniya.
2.)kay --> because
a)Nahilantan siya kay naligo siya sa uwan.
3.)ka wa'y alamag ; nagmatag buntag --> ignorance
a)Sa pila ka tuig namung paghinigalaay mura gihapon kug nagmatag buntag.
4.)nagpaabot --> expect
a) Ako nagpaabot na higugmaon usab sa lalaki sa akong damgo.
5.)parte sa; sa --> about
a) Gusto ako makakat-on parte sa kasaysayan sa Cebu.